Chłopi – recenzja

Chłopi – recenzja. Adaptacja powieści Reymonta, scenariusz i reżyseria: DK Welchman, Hugh Welchman.
Obsada: Kamila Urzędowska – Jagna, Mirosław Baka – Boryna, Robert Gulaczyk – Antek, Sonia Mietielica – Hanka, Mateusz Rusin – Mateusz, Ewa Kasprzyk – Dominikowa, Andrzej Konopka – Wójt, Sonia Bohosiewicz – Wójtowa, Małgorzata Kożuchowska – Organiścina, Maciej Musiał – Jasio (syn organisty), Dorota Stalińska – Jagustynka, Julia Wieniawa – Marysia Pastuszka
Transpozycja zdjęć filmowych do animacji malarskich – ponad stu plastyków z kilku krajów.

Chłopi w animacji malarskiej są polskim kandydatem do Oscara. Tak się przyjęło mówić już na tym etapie oscarowego wyścigu, ale najpierw muszą dostać się kolejno: na krótką listę (15 filmów), a jeżeli to się im uda – będą dopiero walczyć o nominację do Oscara w kategorii Najlepszy film zagraniczny (5 filmów). Precyzyjnie więc rzecz ujmując, są obecnie «polskim kandydatem na kandydata» do Oscara.

Scena ślubu Jagny z Boryną. Kamila Urzędowska i Mirosław Baka. Fot. Materiał prasowy dystrybutora/Next Film

Malowani Chłopi mają już pierwsze laury. Na 48. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni zdobyły Nagrodę Specjalną za unikatową formę wizualną i Nagrodę publiczności, a Kamila Urzędowska, która świetnie zagrała Jagnę otrzymała Kryształową Gwiazdę Elle oraz Chopard & W. Kruk: Chopard Loves Cinema.

Jakie są walory malowanych Chłopów, a zarazem ich szansa na Oscara? Wydaje się, że całkiem spore. Przede wszystkim, technika filmowa tandemu DK Welchman i Hugh Welchman jest wyjątkowa. To dopiero drugi film, który stworzyli tą metodą. Pierwszy, Twój Vincent, znalazł już uznanie w oczach członków Akademii oscarowej. W 2017 r. nominowali go w kategorii Najlepszy długometrażowy film animowany. Fakt, że Chłopi są animacją na podstawie powieści laureata Literackiej Nagrody Nobla też może mieć wagę. (Za rok minie 100 lat od przyznania Nobla Reymontowi).

O ile w filmie o van Goghu aktorzy, którzy w nim zagrali, po przeistoczeniu w bohaterów animacji, rzeczywiście, wyglądają jak namalowani, w Chłopach, aktorzy są lekko pokolorowani, wyglądają prawie realistycznie. Akcent malarski położony jest na tło, zwłaszcza na krajobrazy. Przypomnę, że Reymont umieścił akcję Chłopów w czterech porach roku. Niektóre kadry z krajobrazami przypominają ilustracje z książek dla dzieci. Pojawiają się też sceny będące inscenizacjami znanych młodopolskich obrazów: Babiego lata, Bocianów i Kuropatw Chełmońskiego, Kopania buraków i Siewcy Wyczółkowskiego czy pejzaży przypominających płótna Ruszczyca. I to zachwyca, ale dla zagranicznego widza raczej nie będzie czytelne.

Chłopi w animacji malarskiej polsko-brytyjskiego duetu DK Welchman i Hugh Welchman. Pod inicjałami DK kryje się Dorota Kobiela. Fot. materiał prasowy dystrybutora/Next Film

Kamila Urzędowska jest dla mnie idealną Jagną. Zagrała wiarygodnie. Ale trzeba przyznać, że cała obsada jest trafiona. Zarówno postaci budzące sympatię (poza Jagną są jeszcze tylko takie trzy: Jagustynka grana przez Dorotę Stalińską, Mateusz w interpretacji Mateusza Rusina i Jaś, w którego wcielił się Maciej Musiał), jak i negatywne, tj. cała reszta. Na marginesie, Mateusza Rusina, którego dotąd znałam jedynie z roli wikarego w serialu Ranczo i Małgorzaty Kożuchowskiej do samego końca filmu nie rozpoznałam, co dowodzi, że zagrali bardzo dobrze.

Chłopów według Welchmanów, niezależnie od malarskiej animacji, która jest wartością samą w sobie, odebrałam jako głos w obronie praw kobiet i protest przeciwko niszczeniu indywidualności. Poza trojgiem wymienionych wyżej postaci wszyscy pozostali mieszkańcy wsi są wobec Jagny winni, włącznie z Antkiem. Może nawet on przede wszystkim, bowiem rozkochując Jagnę w sobie, sprawił, że postępowała wbrew swej prostolinijności, a potem się jej wyrzekł. Umył ręce jak Piłat, nie chcąc narażać się mieszkańcom wsi, którzy w odbiorze widza są odpychający. Scena wygania Jagny ze wsi poraża okrucieństwem; jest straszliwsza niż w serialu Jana Rybkowskiego z 1972 r.
Film Welchmanów można też odbierać jako metaforę wszelkich społeczności zamkniętych, które wykazują sobie tylko właściwe cechy i rządzą się własnymi prawami. Ignorują w najlepszym, a wykluczają w najgorszym razie tych, którzy czują inaczej i chcą żyć po swojemu.

Czy Chłopi zdobędą nominację – dowiemy się 21 grudnia br. Oficjalne ogłoszenie nominacji do Oscarów nastąpi 23 stycznia 2024 r. A termin Gali Oscarów wyznaczono na niedzielę 10 marca 2024 r.

Informacja o zakończeniu pierwszego etapu realizacji (listopad 2020)

Zapowiedź światowej premiery na festiwalu w Toronto (sierpień 2023)